Hội Thống kê; Việt Nam thành lập ngày 04 tháng 5 năm 2006, ra đời và phát triển trê;n cơ sở ý chí tự nguyện của những người làm nghề thống kê; và luôn mong muốn sự nghiệp thống kê; Việt Nam ngày càng phát triển. Nhìn lại hơn 15 năm qua, Hội Thống kê; (HTK) luôn bám sát tôn chỉ, mục đích hoàn thành nhiệm vụ chính trị và sứ mệnh được giao. Bước vào nhiệm kỳ mới với bối cảnh mới, đòi hỏi HTK phải tiếp tục đổi mới và tự hoàn thiện một cách toàn diện, trong đó có việc nâng cao số lượng và chất lượng hội viê;n HTK.
Thực trạng hội viê;n Hội Thống kê; Việt Nam hiện nay
Hiện nay, ở nước ta, các hội hoạt động trong lĩnh vực thống kê; bao gồm: Hội Thống kê; Việt Nam và các Hội Thống kê; tỉnh, thành phố (Phú Thọ, Bắc Ninh, An Giang,…). Thống kê; Việt Nam được hình thành và phát triển trê;n cơ sở tập hợp những người đã và đang làm nghề thống kê; tại các cơ quan thống kê; nhà nước.
Tính đến ngày 16 tháng 10 năm 2023, HTK có 363 hội viê;n. So với lúc thành lập số lượng hội viê;n tăng 32,9%; tuy nhiê;n so với năm 2018 (370 hội viê;n) giảm gần 2,0%. Lý do chủ yếu là thời kỳ này T???ng cục Thống kê; thực hiện tinh giảm biê;n chế, trong khi số hội viê;n Hội Thống kê; là công chức, viê;n chức làm việc tại Tổng cục Thống kê; chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số hội viê;n của HTK (năm 2023 chiếm 61,9%). Trong tổng số hội viê;n HTK, năm 2023, hội viê;n là hưu trí có 112 người, chiếm 30,9%, tương ứng năm 2018 có 148 người, chiếm 44,1%. Như vậy, sau một nhiệm kỳ, hội viê;n là hưu trí tham gia hội giảm đi cả về số tuyệt đối và tương đối. Hiện tượng này xảy ra tương tự với một số hội nghề nghiệp khác, điển hình là các hội thống kê; các tỉnh, thành phố.
Về giới tính, cơ cấu nam, nữ của HTK tương tự như T???ng cục Thống kê;, những năm đầu thành lập, tỷ trọng nam lớn hơn nữ, theo thời gian tỷ trọng nam giảm dần. Đến năm 2023, tỷ trọng hội viê;n là nữ chiếm 54%.
Về tuổi đời bình quân của hội viê;n Hội, nếu như năm 2018 là 53,9 tuổi thì 2023 đã được trẻ hóa, tương đương 51,8 tuổi. Cơ cấu độ tuổi cũng biến đổi sau mỗi nhiệm kỳ. Nếu như năm 2018, hội viê;n 60 tuổi chiếm tỷ trọng cao nhất (40%), sau đó là độ tuổi 41 - 50 (23,5%) và thấp nhất là độ tuổi 20 - 30 (2,2%) thì năm 2023 có tỷ trọng tương ứng là: 30,9%, 40,5% và 3,9%.
Về cơ cấu trình độ chuyê;n môn và ngạch của hội viê;n HTK, theo thời gian đã và đang chuyển dịch theo hư??ng tích cực. Năm 2023, tất cả hội viê;n HTK đều có trình độ chuyê;n môn cử nhân hoặc tương đương trở lê;n (99,0%), trong đó có 38,3% là thạc sỹ và tiến sỹ. Năm 2018, tỷ trọng này tương ứng là 98,0% và 18,9%. Đặc biệt năm 2023, có 139 người có trình độ thạc sỹ trở lê;n, tăng 99,0% so với năm 2018. Ngạch của hội viê;n (được Nhà nước công nhận qua kỳ thi nâng ngạch lúc chưa nghỉ hưu) thể hiện trình độ về thống kê; và kiến thức, kỹ năng quản lý nhà nước. Cơ cấu ngạch có xu hướng cũng chuyển dịch theo hư??ng tích cực như trình độ chuyê;n môn. Năm 2023, trong tổng số hội viê;n chiếm 32,0% là thống kê; viê;n hoặc tương đương, thống kê; viê;n chính và thống kê; viê;n cao cấp hoặc tương đương chiếm 67,9%. Các cơ quan trực thuộc HTK cũng như các chi hội, đều có người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu đều là Phó Vụ trưởng và tương đương trở lê;n đảm nhiệm. 100% lãnh đạo Hội Thống kê; Việt Nam qua các thời kỳ là lãnh đạo và nguyê;n lãnh đạo T???ng cục Thống kê;, trong đó tỷ lệ là tiến sĩ và chuyê;n viê;n hoặc thống kê; viê;n cao cấp cao. Hiện, trong cơ quan chuyê;n môn của HTK có hai Phó giáo sư, Tiến sĩ Thống kê;.
Một đặc điểm rất rõ nét là trong tổng thể hội viê;n HTK có 2 bộ phận: Hội viê;n đã nghỉ hưu và hội viê;n là công chức hoặc viê;n chức. Tỷ trọng của hai bộ phận cũng có biến động sau mỗi nhiệm kỳ. Năm 2023, tỷ trọng này tương ứng là 69,1% và 30,9%. Năm 2018, tương ứng là 55,9% và 44,1%. Như vậy, tỷ trọng đội ngũ hội viê;n HTK là công chức, viê;n chức đã tăng lê;n. Nếu như chất lượng bộ phận hội viê;n là công chức hoặc viê;n chức trẻ, được hình thành nê;n do sự nỗ lực của cá nhân và do cơ quan họ bồi dưỡng, thì bộ phận hội viê;n hưu trí với kinh nghiệm hàng chục năm làm công chức, viê;n chức trong lĩnh vực thống kê; là những“tinh hoa” trong quản lý và hoạt động chuyê;n môn thống kê; trong các cơ quan thống kê; nhà nước. Họ từng tham gia vào công tác quản lý ở các cấp hành chính của T???ng cục Thống kê;, là giảng viê;n chuyê;n nghiệp về thống kê;, tổ chức thành thạo các bước của quy trình sản xuất thông tin thống kê;, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực trong lĩnh vực thống kê;; hoạt động có hiệu quả, trách nhiệm và uy tín trong nghiê;n cứu khoa học, các hội đồng khoa học, hội đồng chấm luận án, luận văn,… Có thể nói, đây là nguồn nhân lực chất lượng lãnh đạo cao và ngành Thống kê; cần có chiến lược khai thác và sử dụng hợp lý, hiệu quả.
Nhìn lại hơn 15 năm từ khi thành lập đến nay, mặc dù đội ngũ - hội viê;n HTK có biến động cả về số lượng song Hội luôn hoàn thành tất cả những nhiệm vụ được giao, đảm bảo tôn chỉ mục đích và quy định trong Điều lệ HTK: (1) Tư vấn, phản biện và giám định xã hội; (2) Hoạt động tuyê;n truyền, phổ biến về thống kê;; (3) Hoạt động khoa học thống kê;; (4) Tham gia vào đào tạo về thống kê; cho nguồn nhân lực.
Những việc làm này đã góp phần tôn vinh nghề thống kê;, sự phát triển của sự nghiệp thống kê; Việt Nam.
Tính đến ngày 16 tháng 10 năm 2023, HTK có 363 hội viê;n. So với lúc thành lập số lượng hội viê;n tăng 32,9%; tuy nhiê;n so với năm 2018 (370 hội viê;n) giảm gần 2,0%. Lý do chủ yếu là thời kỳ này T???ng cục Thống kê; thực hiện tinh giảm biê;n chế, trong khi số hội viê;n Hội Thống kê; là công chức, viê;n chức làm việc tại Tổng cục Thống kê; chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số hội viê;n của HTK (năm 2023 chiếm 61,9%). Trong tổng số hội viê;n HTK, năm 2023, hội viê;n là hưu trí có 112 người, chiếm 30,9%, tương ứng năm 2018 có 148 người, chiếm 44,1%. Như vậy, sau một nhiệm kỳ, hội viê;n là hưu trí tham gia hội giảm đi cả về số tuyệt đối và tương đối. Hiện tượng này xảy ra tương tự với một số hội nghề nghiệp khác, điển hình là các hội thống kê; các tỉnh, thành phố.
Về giới tính, cơ cấu nam, nữ của HTK tương tự như T???ng cục Thống kê;, những năm đầu thành lập, tỷ trọng nam lớn hơn nữ, theo thời gian tỷ trọng nam giảm dần. Đến năm 2023, tỷ trọng hội viê;n là nữ chiếm 54%.
Về tuổi đời bình quân của hội viê;n Hội, nếu như năm 2018 là 53,9 tuổi thì 2023 đã được trẻ hóa, tương đương 51,8 tuổi. Cơ cấu độ tuổi cũng biến đổi sau mỗi nhiệm kỳ. Nếu như năm 2018, hội viê;n 60 tuổi chiếm tỷ trọng cao nhất (40%), sau đó là độ tuổi 41 - 50 (23,5%) và thấp nhất là độ tuổi 20 - 30 (2,2%) thì năm 2023 có tỷ trọng tương ứng là: 30,9%, 40,5% và 3,9%.
Về cơ cấu trình độ chuyê;n môn và ngạch của hội viê;n HTK, theo thời gian đã và đang chuyển dịch theo hư??ng tích cực. Năm 2023, tất cả hội viê;n HTK đều có trình độ chuyê;n môn cử nhân hoặc tương đương trở lê;n (99,0%), trong đó có 38,3% là thạc sỹ và tiến sỹ. Năm 2018, tỷ trọng này tương ứng là 98,0% và 18,9%. Đặc biệt năm 2023, có 139 người có trình độ thạc sỹ trở lê;n, tăng 99,0% so với năm 2018. Ngạch của hội viê;n (được Nhà nước công nhận qua kỳ thi nâng ngạch lúc chưa nghỉ hưu) thể hiện trình độ về thống kê; và kiến thức, kỹ năng quản lý nhà nước. Cơ cấu ngạch có xu hướng cũng chuyển dịch theo hư??ng tích cực như trình độ chuyê;n môn. Năm 2023, trong tổng số hội viê;n chiếm 32,0% là thống kê; viê;n hoặc tương đương, thống kê; viê;n chính và thống kê; viê;n cao cấp hoặc tương đương chiếm 67,9%. Các cơ quan trực thuộc HTK cũng như các chi hội, đều có người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu đều là Phó Vụ trưởng và tương đương trở lê;n đảm nhiệm. 100% lãnh đạo Hội Thống kê; Việt Nam qua các thời kỳ là lãnh đạo và nguyê;n lãnh đạo T???ng cục Thống kê;, trong đó tỷ lệ là tiến sĩ và chuyê;n viê;n hoặc thống kê; viê;n cao cấp cao. Hiện, trong cơ quan chuyê;n môn của HTK có hai Phó giáo sư, Tiến sĩ Thống kê;.
Một đặc điểm rất rõ nét là trong tổng thể hội viê;n HTK có 2 bộ phận: Hội viê;n đã nghỉ hưu và hội viê;n là công chức hoặc viê;n chức. Tỷ trọng của hai bộ phận cũng có biến động sau mỗi nhiệm kỳ. Năm 2023, tỷ trọng này tương ứng là 69,1% và 30,9%. Năm 2018, tương ứng là 55,9% và 44,1%. Như vậy, tỷ trọng đội ngũ hội viê;n HTK là công chức, viê;n chức đã tăng lê;n. Nếu như chất lượng bộ phận hội viê;n là công chức hoặc viê;n chức trẻ, được hình thành nê;n do sự nỗ lực của cá nhân và do cơ quan họ bồi dưỡng, thì bộ phận hội viê;n hưu trí với kinh nghiệm hàng chục năm làm công chức, viê;n chức trong lĩnh vực thống kê; là những“tinh hoa” trong quản lý và hoạt động chuyê;n môn thống kê; trong các cơ quan thống kê; nhà nước. Họ từng tham gia vào công tác quản lý ở các cấp hành chính của T???ng cục Thống kê;, là giảng viê;n chuyê;n nghiệp về thống kê;, tổ chức thành thạo các bước của quy trình sản xuất thông tin thống kê;, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực trong lĩnh vực thống kê;; hoạt động có hiệu quả, trách nhiệm và uy tín trong nghiê;n cứu khoa học, các hội đồng khoa học, hội đồng chấm luận án, luận văn,… Có thể nói, đây là nguồn nhân lực chất lượng lãnh đạo cao và ngành Thống kê; cần có chiến lược khai thác và sử dụng hợp lý, hiệu quả.
Nhìn lại hơn 15 năm từ khi thành lập đến nay, mặc dù đội ngũ - hội viê;n HTK có biến động cả về số lượng song Hội luôn hoàn thành tất cả những nhiệm vụ được giao, đảm bảo tôn chỉ mục đích và quy định trong Điều lệ HTK: (1) Tư vấn, phản biện và giám định xã hội; (2) Hoạt động tuyê;n truyền, phổ biến về thống kê;; (3) Hoạt động khoa học thống kê;; (4) Tham gia vào đào tạo về thống kê; cho nguồn nhân lực.
Những việc làm này đã góp phần tôn vinh nghề thống kê;, sự phát triển của sự nghiệp thống kê; Việt Nam.
Hội viê;n Hội Thống kê; Việt Nam đổi mới, tự hoàn thiện và vươn lê;n
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư diễn ra sâu và rộng làm cho đời sống kinh tế thay đổi. Thực tiễn này đòi hỏi“công cụ” thống kê; phải thay đổi thích ứng để phản ánh đầy đủ, kịp thời và chính xác sự biến đổi kinh tế - xã hội.
Từ thực trạng hội viê;n HTK, trong tình hình mới đòi hỏi hội viê;n HTK phải chủ động đổi mới, tự hoàn thiện mình vươn lê;n đáp ứng yê;u cầu hoàn thành nhiệm vụ được giao. Trong đó, công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng hội viê;n HTK được đặt lê;n hàng đầu. Phương châm của công tác này xuyê;n suốt cả nhiệm kỳ mới được đề xuất như: “Hội viê;n Hội Thống kê; tốt hơn - Kết quả hoạt động Hội Thống kê; tốt hơn”.
Phương châm được cụ thể bằng ba giải pháp chủ yếu cho nhiệm kỳ IV (2024 - 2029):
Thứ nhất, tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của HTK, đáp ứng ngày càng cao về tư vấn, phản biện và giám định xã hội; khoa học thống kê; cho các tổ chức, cơ quan thống kê; nhà nước và ngoài nhà nước. Đồng thời tổ chức thực hiện hiệu quả, thích ứng với thị trường thông tin, đáp ứng mọi yê;u cầu của tổ chức và cá nhân về điều tra thống kê;, cung cấp số liệu thống kê;, tư vấn và đào tạo nghiệp vụ thống kê;. Thông qua các hoạt động này giúp hội viê;n thành thạo nghiệp vụ thống kê; hơn, hoạt động nghiê;n cứu khoa học thống kê; hiệu quả hơn, cách thức tổ chức dịch vụ công về lĩnh vực thống kê; hợp pháp hơn và đúng quy luật của thị trường thông tin hơn.
Thứ hai, Hội Thống kê; Việt Nam chủ động, sáng tạo không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ chuyê;n môn của mình, mà còn mở rộng quan hệ thống kê; quốc tế, các cơ quan thống kê; trong Hệ thống Thống kê; tập trung, các Hội ngành nghề, các đơn vị tổ chức thuộc Liê;n hiệp các hội khoa học - kỹ thuật Việt Nam, các đối tác truyền thống, các tổ chức và cá nhân có nhu cầu sử dụng thông tin và dịch vụ thống kê;. Thông qua đây, thu hút các chuyê;n gia thống kê; có kinh nghiệm, yê;u nghề và nhiệt huyết tham gia HTK. HTK phải là điểm đến, nơi thỏa mãn nhu cầu về chia sẻ học hỏi kiến thức, kinh nghiệm thống kê; cho mọi đối tượng, mọi tổ chức và cơ quan thống kê;, nhất là nguồn nhân lực trẻ. Từ đó, họ biết về HTK và tự nguyện tham gia HTK.
Thứ ba, trong Điều lệ của HTK đã xác định HTK có quyền hạn“Bảo vệ quyền, lợi ích của hội viê;n” và nhiệm vụ “phổ biến, huấn luyện kiến thức cho hội viê;n”, hơn thế nữa hội viê;n “được Hội bảo trợ tạo điều kiện để thực hiện sáng kiến, cải tiến nghiệp vụ thống kê;, nghiê;n cứu các đề tài khoa học và tham gia các chương trình, dự án liê;n quan đến nghiệp vụ thống kê;”. Vì vậy, HTK trong nhiệm kỳ mới thông qua hoạt động của mình phải ưu tiê;n trước hết cho các hội viê;n của HTK như Điều lệ của HTK đã xác định. Hội viê;n không chỉ tham gia có hiệu quả các hoạt động của Hội, mà còn được các chuyê;n gia thống kê;, chuyê;n gia quản lý nhà nước về thống kê;… trực tiếp hỗ trợ, phổ biến và huấn luyện về nghiệp vụ thống kê;, trong đó có kinh nghiệm, kỹ năng, kiến thức trong các lớp học nâng cao trình độ chuyê;n môn (Thạc sỹ, Tiến sỹ), các kỳ thi nâng ngạch công chức, viê;n chức (Thống kê; viê;n chính và cao cấp) và kỳ thi tuyển công chức, viê;n chức vào ngành thống kê;.
Thực hiện được như vậy, HTK Việt Nam sẽ góp phần làm cho “Hội viê;n Hội Thống kê; tốt hơn - Kết quả hoạt động Hội Thống kê; tốt hơn”./.
Từ thực trạng hội viê;n HTK, trong tình hình mới đòi hỏi hội viê;n HTK phải chủ động đổi mới, tự hoàn thiện mình vươn lê;n đáp ứng yê;u cầu hoàn thành nhiệm vụ được giao. Trong đó, công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng hội viê;n HTK được đặt lê;n hàng đầu. Phương châm của công tác này xuyê;n suốt cả nhiệm kỳ mới được đề xuất như: “Hội viê;n Hội Thống kê; tốt hơn - Kết quả hoạt động Hội Thống kê; tốt hơn”.
Phương châm được cụ thể bằng ba giải pháp chủ yếu cho nhiệm kỳ IV (2024 - 2029):
Thứ nhất, tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của HTK, đáp ứng ngày càng cao về tư vấn, phản biện và giám định xã hội; khoa học thống kê; cho các tổ chức, cơ quan thống kê; nhà nước và ngoài nhà nước. Đồng thời tổ chức thực hiện hiệu quả, thích ứng với thị trường thông tin, đáp ứng mọi yê;u cầu của tổ chức và cá nhân về điều tra thống kê;, cung cấp số liệu thống kê;, tư vấn và đào tạo nghiệp vụ thống kê;. Thông qua các hoạt động này giúp hội viê;n thành thạo nghiệp vụ thống kê; hơn, hoạt động nghiê;n cứu khoa học thống kê; hiệu quả hơn, cách thức tổ chức dịch vụ công về lĩnh vực thống kê; hợp pháp hơn và đúng quy luật của thị trường thông tin hơn.
Thứ hai, Hội Thống kê; Việt Nam chủ động, sáng tạo không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ chuyê;n môn của mình, mà còn mở rộng quan hệ thống kê; quốc tế, các cơ quan thống kê; trong Hệ thống Thống kê; tập trung, các Hội ngành nghề, các đơn vị tổ chức thuộc Liê;n hiệp các hội khoa học - kỹ thuật Việt Nam, các đối tác truyền thống, các tổ chức và cá nhân có nhu cầu sử dụng thông tin và dịch vụ thống kê;. Thông qua đây, thu hút các chuyê;n gia thống kê; có kinh nghiệm, yê;u nghề và nhiệt huyết tham gia HTK. HTK phải là điểm đến, nơi thỏa mãn nhu cầu về chia sẻ học hỏi kiến thức, kinh nghiệm thống kê; cho mọi đối tượng, mọi tổ chức và cơ quan thống kê;, nhất là nguồn nhân lực trẻ. Từ đó, họ biết về HTK và tự nguyện tham gia HTK.
Thứ ba, trong Điều lệ của HTK đã xác định HTK có quyền hạn“Bảo vệ quyền, lợi ích của hội viê;n” và nhiệm vụ “phổ biến, huấn luyện kiến thức cho hội viê;n”, hơn thế nữa hội viê;n “được Hội bảo trợ tạo điều kiện để thực hiện sáng kiến, cải tiến nghiệp vụ thống kê;, nghiê;n cứu các đề tài khoa học và tham gia các chương trình, dự án liê;n quan đến nghiệp vụ thống kê;”. Vì vậy, HTK trong nhiệm kỳ mới thông qua hoạt động của mình phải ưu tiê;n trước hết cho các hội viê;n của HTK như Điều lệ của HTK đã xác định. Hội viê;n không chỉ tham gia có hiệu quả các hoạt động của Hội, mà còn được các chuyê;n gia thống kê;, chuyê;n gia quản lý nhà nước về thống kê;… trực tiếp hỗ trợ, phổ biến và huấn luyện về nghiệp vụ thống kê;, trong đó có kinh nghiệm, kỹ năng, kiến thức trong các lớp học nâng cao trình độ chuyê;n môn (Thạc sỹ, Tiến sỹ), các kỳ thi nâng ngạch công chức, viê;n chức (Thống kê; viê;n chính và cao cấp) và kỳ thi tuyển công chức, viê;n chức vào ngành thống kê;.
Thực hiện được như vậy, HTK Việt Nam sẽ góp phần làm cho “Hội viê;n Hội Thống kê; tốt hơn - Kết quả hoạt động Hội Thống kê; tốt hơn”./.
TS. Vũ Thanh Liê;m
Ủy viê;n Hội đồng Trung ương - Liê;n hiệp các Hội KH và KT Việt Nam
Phó Chủ tịch Hội Thống kê; Việt Nam
Phó Chủ tịch Hội Thống kê; Việt Nam
Ứng dụng giải trí Jixiang Longhu